Powiat Bielski - powiat.bielsko.pl

Multiinstrumentalista Antoni Gluza ze Szczyrku otrzymał najważniejszą w Polsce Nagrodę im. Oskara Kolberga "Za zasługi dla kultury ludowej". Nagroda taprzyznawana jest za dokonania twórcze, artystyczne, naukowe oraz działalność wspierającą tradycyjną kulturę regionalną.

Antoni Gluza jest człowiekiem, który bezsprzecznie zasługiwał na to wyróżnienie. Całym swoim życiem i działalnością artystyczną udowadnia jak ważne jest dbanie o kulturę regionalną, folklor i tradycję naszych przodków. Współpracuje z wieloma lokalnymi samorządami, placówkami kulturalnymi i oświatowymi oraz galeriami sztuki. Jego niesamowite zdolności muzyczne i pedagogiczne prowadzą do kształtowania kolejnych pokoleń muzyków oraz twórców unikatowych instrumentów ludowych. Tydzień Kultury Beskidzkiej - święto folkloru i górali z każdego regionu Polski, już od dawna nie może się odbyć bez występu kapeli lub uczniów Pana Antoniego. Jest jednym z najbardziej utytułowanych i szanowanych muzyków zarówno w powiecie bielskim, jak i całych Beskidach.

Wyróżnienie to wg. samego nagrodzonego jest: „(...) zwieńczeniem dotychczasowej pracy i pewnego rodzaju potwierdzeniem tego, że kultura ludowa i folklor naszego regionu są wciąż dostrzegane i cenione w Polsce. Mimo, iż nie młodnieje (śmiech) energia do pracy jest teraz jeszcze większa, a i projekty, które właśnie robimy z kapelą i innymi zaprzyjaźnionymi dudziarzami są co raz bardziej ciekawe, nowoczesne i dostosowane do obecnych czasów... nagrywanie muzyki w czasie pandemii przez Internet, granie plenerowych koncertów i umieszczanie ich na Facebooku itd.(...). Cieszę się, że moje serce i ta miłość do folkloru dociera do tak wielu ludzi. Czyli jest nadzieja, że ta kultura nie zaginie (...).”

Nagroda ta cieszy tym bardziej, gdy cofniemy się do początku tego roku i Noworocznego Spotkania z Twórcami i Animatorami Kultury Powiatu Bielskiego, podczas którego I wicewojewoda Jan Chrząszcz oraz starosta bielski Andrzej Płonka wręczali Panu Antoniemu równie wspaniałe odznaczenie „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” przyznane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Warto więc przypomnieć historię życia Antoniego Gluzy, która ukazuje jego młodzieńcze lata, inspiracje i kilkadziesiąt lat pracy twórczej, która doprowadziła do zdobycia wymienionych nagród.

BIOGRAFIA

Antoni Gluza urodził się 3 kwietnia 1951 roku w Szczyrku pod Hyrcą (do dziś mieszka w tym samym drewnianym domu, położonym na zboczu Hyrcy, zbudowanym w 1804 roku przez jego pradziadków). Rodzina Antoniego Gluzy nie była związana zawodowo z muzyką – jego ojciec pracował jako tkacz, mama była gaździną – opiekowała się domem rodzinnym. Oprócz tego wszyscy pracowali przy prowadzeniu gospodarstwa. Muzyką zajmowali się w wolnych chwilach i amatorsko, w czasie świat i rodzinnych uroczystości. Formalną edukację Antoni Gluza rozpoczął w szczyrkowskiej Szkole Podstawowej. Jako jedenastolatek zaczął uczęszczać do Domu Kultury, do założonej przez Jana Więzika świetlicy zwanej Sokolnią. Jan Więzik został pierwszym nauczycielem gry na akordeonie Antoniego Gluzy (pierwszym instrumentem, na którym przyszły artysta uczył się grać była heligonka). Po akordeonie przyszła kolej na trąbkę.

W 1965 roku Antoni Gluza wstąpił do Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca „Ondraszek”, gdzie udzielał się najpierw jako tancerz, a potem jako muzyk akordeonista. Po ukończeniu szkoły podstawowej Antoni Gluza rozpoczął naukę zawodu ślusarza w prowadzonej przez Salezjan szkole w Oświęcimiu. Przy szkole działała orkiestra dęta i granie w niej było kolejnym etapem muzycznej edukacji Antoniego Gluzy. To tutaj wyedukował się w zakresie kształcenia słuchu, zasad muzyki i harmonii, grał na puzonie suwakowym, tubie, trąbce i klarnecie.  Po powrocie w 1969 roku do Szczyrku uczęszczał do Ogniska Muzycznego w Bielsku-Białej. Nauka w nim trwała pięć lat, ale Antoni Gluza dostał się od razu do czwartej klasy - wybrał trąbkę i akordeon.

Czy to w wojsku, czy w pracy zawodowej – wszędzie towarzyszyła mu muzyka. Zdobył tytuł instruktora muzycznego III-ej kategorii po dwóch latach zajęć w Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie (obecnie jest posiadaczem kategorii I-ej). Po latach wrócił do Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca „Ondraszek” i w tym samym czasie założył swoją pierwszą kapelę imienia Jana Więzika, na cześć pierwszego nauczyciela. Przez pięć lat był kierownikiem muzycznym „Ondraszka”, uczył się także grać na basie i dudach.

Następnym przystankiem w jego muzycznej karierze był działający przy Domu Kultury w Bielsku – Białej Zespół Pieśni i Tańca „Bielsko”, gdzie pełnił obowiązki kierownika muzycznego. Wspólnie z Małgorzatą Hołdys założył Zespół Pieśni i Tańca „Klimczok” w Szkole Podstawowej nr 2 w Szczyrku. Przygoda z „Klimczokiem” trwała dziesięć lat, następnie Antoni Gluza utworzył w 1979 roku własną kapelę – Kapelę Góralską Antoniego Gluzy, która istnieje do dzisiaj. Oprócz gry na wielu instrumentach, Antoni Gluza zajmuje się również ich tworzeniem - jest członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych z siedzibą w Lublinie. Aby powstały pierwsze, prywatne dudy Antoniego Gluzy, wykonane dla niego przez Feliksa „Felka” Jankowskiego z Żywca, konieczny był przypadek zgodnie z opowiadaną gawędą: „(...) zachorzała koza u teściowej, więc nadarzyła się sposobność łatwego pozyskania skóry na instrument”.

Każdy z jego życiowych etapów był owocny, gdyż jak twierdzi dziś Antoni Gluza: „(...) autentyczna kultura ludowa” to „przelotowa pieśń”, potęga doświadczenia. Od zawsze ludzie uczyli się od siebie nawzajem, naśladowali innych, wzbogacali przekaz i wybierali ten, który był im najbliższy. Żywa tradycja to codzienny rozwój.”

W swojej twórczości Antoni Gluza wraz z kapelą sięga do korzeni muzyki ludowej górali żywieckich, czerpiąc inspiracje z dawnych tradycji. Wykonuje pieśni górali polskich, słowackich i węgierskich, kolędy i pastorałki góralskie oraz największe standardy muzyki biesiadnej w ludowej aranżacji. Niesamowity klimat muzyki podkreślają archaiczne, autentyczne instrumenty: piszczały pasterskie, okaryny, trombity, rogi, heligonka, dudy, skrzypce i góralskie basy.

Od lat uczestniczy w polskich i zagranicznych festiwalach folklorystycznych co zaowocowało ponad pięćdziesięciokrotnym znalezieniem się w gronie laureatów m.in.:

- Złota Ciupaga - Międzynarodowy Festiwal Ziem Góralskich w Zakopanem,

- Złote Żywieckie Serce - Festiwal Folkloru Górali Polskich w Żywcu,

- Złota Spinka - Ogólnopolski Konkurs Sabałowe Bajania w Bukowinie Tatrzańskiej,

- I Nagroda - Gody Żywieckie w Żywcu,

- I Nagroda w kat. „Mistrz i uczeń - śpiewak” Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu,

- I Nagroda - Międzynarodowy Konkurs Heligonistów w Węgierskiej Górce,

- I Nagroda - Festiwal śpiewaków i Kapel Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą,

- Międzynarodowy Konkurs Heligonistów w Węgierskiej Górce,

- Międzynarodowe Spotkania Gajdoszy i Dudziarzy w Koniakowie,

- Podziękowanie od Ministra Kultury z okazji 40 Sabałowych Bajań w Bukowinie.

W 2010 roku został laureatem tytułu Szczyrkowianina Roku (nagrodę utworzyło Towarzystwo Miłośników Szczyrku). Kapela Góralska Antoniego Gluzy i sam jej założyciel byli wielokrotnie wyróżniani przez władze powiatu bielskiego podczas Noworocznego Spotkania z Twórcami i Animatorami Kultury.

W 2014 roku został odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, co przypieczętowało ponad 50 letnią pracę na rzecz kultywowania dziedzictwa narodowego i promowania kultury góralskiej w kraju i za granicą.

Do tych wyjątkowych osiągnięć można zaliczyć również nagranie płyty pn. "Bedziemy se śpiywać razem kochanie" oraz kilku teledysków. W 2020 roku podczas Noworocznego Spotkania z Twórcami i Animatorami Kultury otrzymał na wniosek starosty bielskiego Andrzeja Płonki odznaczenie „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Składamy serdeczne gratulacje i życzymy dalszych sukcesów pełnych pasji, kreatywnych pomysłów i miłości do niezwykłej kultury górali beskidzkich.

(M. Więzik)