PL
EN
DE
GMINA PORĄBKA
- kościół par. pw. św. Bartłomieja w Czańcu
Kościół murowany, tynkowany. Późnobarokowa wieża z 1767(4?) r. pierwotnie przylegała do drewnianego kościoła rozebranego w 1907 r., obecny korpus ukończono w 1924 r., wg proj. F. Mączyńskiego, z zastosowaniem zmodernizowanej stylistyki neobarokowej. Kościół jest jednonawowy z krótkim transeptem, prezbiterium zamknięte jest trzema absydami. Nakryty dachami czterospadowymi, wieża – neobarokowym hełmem. Wewnątrz znajduje rokokowy ołtarz główny, z obrazem Matki Bożej Czanieckiej z XVI w. Ściany zdobią kilkakrotnie restaurowane polichromie.
Architektura rezydencjonalna, założenia folwarczne, parki
- ruiny zamku Wołek w Kobiernicach
Położone na szczycie wznie-sienia Kopiec ruiny średniowiecznego zamku były jako pierwsze w Polsce przedmiotem badań wykopalisko-wych (1880). Odsłonięto wówczas większość murów obwodowych, relikty budowli na majdanie oraz wieży na wale zewnętrznym. Zamek został zbudowany w XIV w., zapewne przez książąt oświęcimskich. Wzmiankowany w 1396 r., w 1405 przekazany książętom cieszyńskim. Kilkakrotnie oblegany i częściowo burzony, użytkowany zapewne do końca XV w. Kolejne badania pozwoliły na odtworzenie wyglądu zamku, przedstawionego m.in. na tablicy informacyjnej. Zamkowi poświęcona jest część ekspozycji w Izbie Regionalnej w Kozach.
- dwór obronny w Czańcu wraz z ogrodem i aleją dojazdową
Pierwszy budynek powstał na pocz. XVII w. i miał postać renesansowego dworu obronnego, założonego na rzucie prostokąta, o jednotraktowym układzie wnętrz (obecne południowe skrzydło). Dwór został wkrótce (ok. poł. XVII w.) rozbudowany do dzisiejszych rozmiarów, wraz z przylegającym od wschodu ogrodem. W XVIII w. zamurowano arkady na frontowej elewacji oraz dobudowano tylny ryzalit z kamiennym portalem. W pocz. XX w. dwór został oszkarpowany. Dwór posiada dwa prostokątne, równolegle do siebie skrzydła mieszkalne, połączone zabudowanymi galeriami tworzącymi niewielki wewnętrzny dziedziniec. Wokół rozciąga się taras obronny. Do głównego wejścia znajdującego się pierwotnie w elewacji zachodniej prowadziła długa aleja, obecnie schody w murze zostały zamurowane.
- zespół dworski w Kobiernicach z pocz. XIX, (dwór, oficyna, park)
Dwór wybudowany w 1 poł. XIX w. w stylu klasycystycznym. Murowany na planie prostokąta, parterowy, kryty wysokim dachem czterospadowym. Główne wejście poprzedzone wysokim kolumnowym portykiem zwieńczonym trójkątnym naczółkiem. W tylnej elewacji dwu-kondygnacyjny ryzalit zdobiony pilastrami w wielkim porządku, zwieńczonymi trójkątnym naczółkiem. Cała elewacja zdobiona sztukateriami. Budynek opasany klasycyzującym fryzem, wokół prostokątnych okien profilowane opaski. Przy dworze rozciąga się zabytkowe założenie zieleni oraz oficyna.
 |
 |
Zabytki techniki
- dwie turbiny Girarda wraz z najbliższym otoczeniem, budynkiem, urządzeniami pomocniczymi, osprzętem oraz ujęciem wodnym znajdujące się w Czańcu
Powstałe po 1888 r. turbiny przy Fabryce Tektury w Czańcu są jedynymi w kraju i nielicznymi w Europie egzemplarzami wynalazku Philippa de Girarda, francuskiego wynalazcy, pełniącego od 1826 r. funkcję Naczelnego Inżyniera Górnictwa w Królestwie Polskim. W latach 60-tych XX w. jedna z turbin została przystosowana do wytwarzania prądu elektrycznego. Umieszczone są one w jednokondygnacyjnym budynku murowanym z cegły, nietynkowanym, nad betonowym przepustem rzecznym. W obiekcie działa Mała Elektrownia Wodna, wykorzystująca jedną z zabytkowych turbin.
