PL
EN
DE
Stanisław Kwaśny – ur. 1942 roku w Bystrej, zmarł w listopadzie 2020 roku, mieszkał z rodziną w Mesznej (gm. Wilkowice). Uznawany jest przez szerokie grono specjalistów za jednego z najbardziej znanych i cenionych artystów ludowych w Beskidach. Był twórcą rzeźb drewnianych i kamiennych – figuralnych, kapliczek, szopek bożonarodzeniowych - często nawet dużych rozmiarów, plenerowych.
W latach 80-tych próbował strugania w drewnie i malowania. Jego talent ujawnił się w latach 90-tych dzięki bliższemu kontaktowi z twórcami i ich pracami, które poznawał w Regionalnym Ośrodku Kultury w Bielsku-Białej. Punktem zwrotnym w życiu Stanisława Kwaśnego był rok 1993. Po przebytej chorobie musiał przejść na rentę. Zrezygnował z łowiectwa. Miał więcej czasu na realizację zainteresowań i pasji, a także rozwijania, doskonalenia talentu. Wszystko postawił na jedną kartę - Na rzeźbę. Zaczął strugać jedną figurkę za drugą. Twierdził, ze to właśnie dzięki artystycznej pasji odzyskał zdrowie i siły. Szybko zdobył popularność i uznanie. Bogactwo formy, barwna kolorystyka, oryginalna kompozycja, staranność wykonania to najczęściej podkreślane cechy twórczości Stanisława Kwaśnego.
Początkowo wykonywał rekwizyty obrzędowe: gwiazdy kolędnicze, szopki bożonarodzeniowe; tworzył też rzeźby w kamieniu. Aktualnie rzeźbi przede wszystkim w drewnie – lipowym, brzozowym, topolowym, a nawet dębowym. Ceni akacje, orzechy włoskie, sumaki octowce, żywotniki kanadyjskie, graby, grusze. Szczególnie lubi wyraziste cięcia, ostre ślady dłuta. Długo polichromował swoje prace, stosując jasne, wesołe barwy. Teraz docenia również piękno surowego, szczególnie twardego drewna, które nazywa żartobliwie ,,upartym”. Zwraca uwagę na naturalną fakturę drewna, pęknięcia, rysunek słoi, kolor, nawet zapach. Twarde nawoskowane drewno odbija pięknie światło.
W jego twórczości dominowały tematy sakralne. Do ulubionych należał Chrystus Frasobliwy, Matka Boska, Święta Rodzina. Jak również cała plejada świętych i aniołów. Artysta chciał, aby jego prace wyrażały „radość życia, pogodę ducha, wiarę, czułość, dobro, piękno, miłość”. Nie stronił od tematyki obyczajowej, scenek rodzajowych, które przedstawiał dowcipnie, z celnością bystrego obserwatora. Wrodzone poczucie humoru skłaniało Stanisława Kwaśnego do wykonywania figurek przedstawiających diabły. Inspiracją i pierwowzorem była figlarna rzeźba, autorstwa Mieczysława Hańderka, którą można zobaczyć w murach bielskiego Zamku Książąt Sułkowskich. Co ciekawe, w tamtym czasie długo pracował nad cyklem rzeźb pt. „Poczet diabłów polskich”, który miał ukazywać przedstawione karykaturalnie postacie ze świata polityki. Ostatecznie jednak zrezygnował z realizacji tego pomysłu. Paradoksalnie diabełki stały się pierwowzorem dla aniołków. Artysta tworzył je na zamówienie, w partiach, nawet po 250 sztuk. Od 1993 roku sprzedawał regularnie swoje rzeźby m.in. właścicielkom stoiska pamiątkarskiego w Sukiennicach. Powstało ich między pięć, a sześć tysięcy.
Pasjonowała go także rzeźba plenerowa (jego dziełem są szopki plenerowe w Wilkowicach i Mesznej). W sumie Stanisław Kwaśny wykonał ich ponad sto, również z Madonną, Michałem Archaniołem, Pietą. Niekiedy stosuje starą i trudną technikę rzeźbienia całości z jednego pnia. W trakcie pracy między czterema filarami, podtrzymującymi kryty gontem daszek, musi zmieścić narzędzia, ręce î łokcie. W 2009 roku właśnie taką podarował Mesznej. Stoi na styku ulic Borowej i Jaworowej. Poświęcił ją proboszcz, a znany multiinstrumentalista Józef Broda z Istebnej zaprosił do wysłuchania gry na instrumentach ludowych i gawędy.
W swoim dorobku artystycznym miał ponadto maski obrzędowe, kolorowe fantazyjne ptaki, wielobarwne ule.
Artysta był stale gotowy nie tylko do nowych wyzwań artystycznych, ale i do dzielenia się swoją twórczością, przekazywania jej tajników, propagowania wśród młodych i starszych, bezinteresownego działania na rzecz swojej małej ojczyzny. Często podkreślał, że rzeźbieniem wyraża dziękczynienie za zdrowie, zadowolenie z życia, radość z obecności żony Bronisławy, dzieci i wnuków.
Brał udział w kiermaszach i targach sztuki ludowej oraz dużej ilości wystaw krajowych (organizowanych przede wszystkim przez Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej, Muzeum Miejskie w Żywcu czy Muzeum Śląskie w Katowicach) i zagranicznych (w Czechach, Słowacji, na Węgrzech).
Stanisław Kwaśny wielokrotnie otrzymał nagrody i wyróżnienia od najwyższych władz państwowych, w tym m.in.
- Brązowy Krzyż Zasługi – 1978,
- Odznaka za Zasługi dla Województwa Bielskiego – 1985,
- Srebrny Medal za zasługi dla Obronności Kraju – 2003,
- Złoty Krzyż Zasługi - 2005 „za osiągnięcia artystyczne oraz pracę wśród młodzieży i dorosłych na rzecz popularyzacji rzeźby ludowej”,
- Odznaka Honorowa Zasłużony dla Kultury Polskiej - 2008
- Nagroda im. Władysława Orkana – 2008 „za działalność twórczą i kulturalną na rzecz małej ojczyzny”,
- Nagroda im. Oskara Kolberga - 2016
Był aktywnym działaczem Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Prace Stanisława Kwaśnego znajdują się w zbiorach wielu polskich muzeów, w kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą, ilustrują także książki ks. Jana Twardowskiego.
Jego twórczość przedstawiana była wielokrotnie w audycjach radiowych i programach telewizyjnych m.in. „Świątki, ptaki i aniołki Stanisława Kwaśnego” (1999), „Spotkania z tradycją” (TVP Katowice 1999), „Madonny Polskie – Bolesna Pani Hałcnowska” (2000), „W beskidzkich izbach twórczych”(2005), „Rzeźbiarz, który wprowadził Chrystusa do Czech” (2016).
Artysta nagradzany był kilkadziesiąt razy w najważniejszych konkursach sztuki ludowej, w tym m.in. w Wojewódzkim Konkursie na Gwiazdy Kolędnicze, Podłaźnice i Pająki (Bielsko-Biała, Dąbrowa Górnicza), Międzynarodowym Konkursie Szopek Bożonarodzeniowych (Bielsko-Biała), Konkursie na Maskę Tradycyjną i Współczesną (Kraków), Międzynarodowym Festiwalu Sztuk Ludowych (Budapeszt), Konkursie i Wystawie Ludowej Sztuki Religijnej (Kielce), Międzynarodowym Konkursie na Zabawki – Ptaki (Bielsko-Biała), Międzynarodowym Konkursie „Patroni Europy” (Dolny Kubin), Konkursie „Współczesna karpacka rzeźba ludowa” (Nowy Sącz), czy przez kilka lat podczas Europejskich Dni Kultury Ludowej (Częstochowa, Żywiec, Szczyrk, Bielsko-Biała, Wilkowice, Kraków, Cieszyn).
