Jaworze

Przejdź do - strona Poprzednia
Przejdź do - strona Następna
Pobierz artykuł w formie pliku Pdf
Drukuj treść tego artykułu
Powrót do poprzedniej strony
Kontakt na stronie Kontakt

Grafika przedstawia herb Jaworza, gdzie na niebieskiej tarczy znajdują się żółte kłosy, a za nimi skrzyżowane grabie i kosa

GMINA JAWORZE

Architektura sakralna

kościół par. pw. Opatrzności Bożej wraz z otoczeniem

Znajduje się ok. 150 m na wschód od pałacu, wybudowany został w latach 1800-04 z fundacji Arnolda St. Genois d’Anneaucourt. W latach 30-tych XX w. powiększony o transept z kopułą i prezbiterium. Starsza część w stylu klasycystycznym, ze sklepieniem żaglastym wewnątrz. Od strony zachodniej dwuwieżowy masyw mieszczący główne wejście poprzedzone portykiem. Zachowane XIX-wieczne wyposażenie, m.in. obraz Matki Boskiej Berdyczowskiej. Na przyległym cmentarzu – wydzielona „kwatera hrabiowska”.

zespół kościoła ewangelickiego w Jaworzu, (kościół par. ewang.-augsb., 1782-86, 1851-52, 1912, szkoła, ob. dom parafialny, po 1831, plebania, 1780, 2 poł. XIX, obora, ob. budynek gosp., po 1780, d. cmentarz przy kościele z brukowaną drogą okrężną 2 poł. XIX, dom przedpogrzebowy „Marownia”, na obecnym cmentarzu grzebalnym, 1880)

Kościół położony ok. 200 m na zachód od pałacu, zbudowany w latach 1782-88, z wieżą 1852. W latach 1909-1912 powiększony i przebudowany w stylu neoklasycystycznym. Murowany, na rzucie prostokąta, z czworoboczną wieżą. Elewacje dwukondygnacyjne, okna zamknięte łukiem pełnym, w dolnej kondygnacji mniejsze. Pośrodku bocznych elewacji trójkątny naczółek. Kościół tynkowany, z pasowym boniowaniem Plebania ewangelicka powstała w 1830 (?), szkoła ewangelicka w 1830, przeb. 1868. W otoczeniu kościoła znajduje się starodrzew.

Wieża z zegarem bedąca częścią Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Jaworzu

zespół pałacowy w Jaworzu (pałac, 2 oficyny, brama przy pałacu, park)

Pałac klasycystyczny z 1793 roku (hr. Arnold St. Genois d’Anneaucourt), przebudowany XIX/XX w. oraz park, dwie oficyny pałacowe ustawione w podkowę przy pałacu i budynek bramny (przy pałacu). Użytkowany jako Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy. Pałac murowany na rzucie prostokąta, z niewielkimi ryzalitami w bocznych osiach, kryty niskim, cztero-spadowym dachem. Główne wejście w zwieńczonym trójkątnym naczółkiem ryzalicie, przy którym znajduje się wsparty na filarach taras, otoczony balustradą. Druga kondygnacja ryzalitu ujęta w zdwojone kolumienki, z oknami zamkniętymi łukiem pełnym, pozostałe prostokątne, w bocznych osiach w zamkniętych łukiem wnękach. Dekoracja elewacji skromna i delikatna.

Prostopadle do pałacu usytuowane są dwie oficyny z k. XVIII w.: północna, murowana, nr 93 (tzw. dom Filipa) i południowa, nr 94 (tzw. dom kąpielowy) wzniesione na rzucie prostokąta. Obie piętrowe, kryte pierwotnie dachem czterospadowym, ob. płaskim. Elewacje frontowe siedmioosiowe, z wejściem w środkowej osi, nad którym znajdują się żeliwne daszki. Otwory okienne prostokątne, na elewacjach pozostałości dekoracji (podziały ramowe, boniowanie).

Wjazd na teren zespołu prowadzi pomiędzy murowanymi filarami z puttami z tarczami herbowymi, obok budynku przybramnego–murowanego, piętrowego, krytego czterospadowym dachem, o elewacjach 8- i 3-osiowych. Otwory okienne prostokątne, w przyziemiu ujęte w zamknięte łukiem płytkie wnęki. Budynek częściowo zmodernizowany, elewacje o historycznym charakterze (południowa, wschodnia) wymagają odnowienia, elewacja północna – odtworzenia pierwotnego wyglądu.

Założenie parkowe powstało prawdopodobnie w XIX w. Część wschodnia w stylistyce angielskiej, część południowa o osiowej kompozycji, z aleją widokową. Zachowane egzemplarze starodrzewia (dęby, buki, jawor, klony, lipy) oraz egzotyków (tulipanowce i platany). W parku znajdują się m.in. dwie amfory z 2 poł. XIX w. i kolumna kommemoratywna z 1918 r.

Oficyna pałacowa w Jaworzu otoczona parkiem.

Kamienna figura ukazująca chłopca z tarczą.

zabudowania na folwarku dolnym, XVII-XIX: budynek bramny, XVII (?),- czworak, XVIII, XIX w.

Tzw. Dolny Dwór usytuowany jest na wschód od pałacu. Jego zabudowania ułożone są w podkowę, z budynkiem bramnym pośrodku ciągłej zabudowy zachodniego boku. Budynek bramny jest być może pozostałością po dawnym dworze z 1 poł. XVII w. – jest murowany, dwukondygnacyjny, pierwotnie z dwoma sklepionymi przejazdami bramnymi w bocznych osiach (ob. jeden). Elewacja frontowa trzyosiowa, częściowo przekształcona. Przyległy do niego czworak jest parterowy, kryty dachem dwuspadowym, na rzucie mocno wydłużonego prostokąta. W skład zespołu wchodzą także zabudowania folwarku górnego na południe od pałacu, z którego zachował się tylko jeden, gospodarczo-mieszkalny budynek: założony na planie mocno wydłużonego prostokąta, jednokondygnacyjny, kryty dachem dwuspadowym.