Powiat Bielski - powiat.bielsko.pl

GMINA CZECHOWICE-DZIEDZICE

 

Architektura sakralna

• kościół par. pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bronowie wraz z otoczeniem

Kościół wzniesiony nakładem pracy mieszkańców, wg projektu architekta Rosta. Wieża została ukończona w 1874 r., korpus w 1877. Jest murowany z cegły, tynkowany, jednonawowy. Prezbiterium zamknięte absydą, wieża włączona w obrys kościoła. Dach niski, dwuspadowy z wieloboczną wieżyczką we wschodniej części, kryty blachą; wnętrza przekryte stropami płaskimi. Elewacje zdobione są lizenami połączonymi u góry fryzem arkadkowym oraz cokołem w kamiennej okładzinie. Wszystkie otwory okienne zamknięte są łukiem pełnym. Przy kościele zadbany cmentarz, otoczony ogrodzeniem z metalowych przęseł pomiędzy murowanymi słupkami.

• kaplica pw. Serca Jezusowego w Bronowie wraz z otoczeniem

Kaplica usytuowana jest przy skrzyżowaniu ulic, na skraju jezdni. Klasycystyczna, wybudowana w 1831 r. Murowana z cegły, na planie kwadratu, z półkolistą absydą od północy. Wnętrze przekryte jest sklepieniem żaglastym. Elewacje dzielone pilastrami, zwieńczone wydatnym profilowanym gzymsem. Otwory okienne zamknięte łukiem pełnym, wokół wejścia stiukowa opaska. Elewacja frontowa zwieńczona trójkątnym szczytem z wnęką na obraz.

• kościół par. pw. św. Katarzyny w Czechowicach-Dziedzicach

Późnobarokowy kościół jest najstarszym zabytkiem w mieście. Zbudowany w latach 1722 - 1729 r. w miejscu XV w. świątyni, przebudowywany ok. 1800, remontowany w 1947 i 1993. Murowany, jednonawowy z węższym prezbiterium, przy którym znajdują się kaplica i zakrystia z emporą. Wieża włączona w bryłę kościoła, kryta hełmem. Elewacje kościoła są tynkowane, z delikatnym prostokątnym boniowaniem. Wnętrze przesklepione kolebką z lunetami. Wewnątrz późnobarokowy ołtarz z XVIII w. Przy kościele znajduje się kostnica, zapewne także z XVIII w., cmentarz z licznymi zabytkowymi nagrobkami, figura św. Jana Nepomucena (od strony ulicy). Całość otoczona jest metalowym ogrodzeniem (od strony ul. Kopernika) oraz ceglanym murem, ze stacjami Drogi Krzyżowej umieszczonymi w wewnętrznych wnękach.

 

• kaplica wraz z otoczeniem, obok kościoła par. pw. Wspomożenia Wiernych

Kapliczka z 1841 r. jest pierwszą sakralną budowlą w Dziedzicach, ufundowaną przez Jerzego Machalicę. Murowana z cegły, na planie kwadratu, z półkolistą absydą i wyposażeniem z 1 poł. XIX w. Usytuowana jest przy obecnej ul. Legionów. Kryta wysokim daszkiem dwuspadowym, z wieloboczną wieżyczką krytą hełmem. Budynek w dość dobrym stanie, elewacja wymaga odświeżenia.

 

• kościół par. pw. Opatrzności Bożej w Ligocie wraz z otoczeniem

Kościół barokowo – klasycystyczny. Korpus ukończony w 1806 r. z fundacji rodziny Czaderskich i księdza B. Olejaka, wieża dostawiona w latach 1834-40. Kościół jednonawowy, z wieżą od frontu i prezbiterium zamkniętym łukiem, do północy przylega zakrystia. Kryty dachami dwuspadowymi, z sygnaturką, na wieży hełm obity blachą. Elewacje korpusu tynkowane, gładkie, wieży – zdobione pilastrami. Otwory okienne zamknięte łukiem pełnym, w stiukowych opaskach z kluczem. We wnętrzu sklepienie żaglaste i wyposażenie z okresu budowy. Przy murze cmentarnym zlokalizowana kostnica z 1850 r. Przy kościele klasycystyczna plebania z bogatym detalem na elewacjach.

 

• kościół par. pw. św. Józefa w Zabrzegu

Barokowo-klasycystyczny, wzniesiony w latach 1782-1787. Murowany, jednonawowy, z kaplicą od południa i wieżą od zachodu. Elewacje tynkowane, gładkie; okna zamknięte łukiem pełnym, w profilowanych stiukowych opaskach. Nad wejściem trójkątny naczółek. Wieża kryta wysokim hełmem obitym blachą. Wnętrze przekryte sklepieniem żaglastym. Zachowane bogate wyposażenie późnobarokowe. Kościół otoczony jest ceglanym murem, w którego wnękach umieszczono stacje Drogi Krzyżowej. Na tyłach kościoła znajduje się cmentarz z pochodzącą z 1870 r. kolumną z grupą Ukrzyżowania, przed głównym wejściem znajduje się kamienny krzyż z 1908 r.

 

• zespół pałacowy, XVIII-XIX: (pałac, park);folwark: spichrz (d. dwór obronny), 1 p. XVIII, rządcówka, dom ogrodnika, 2 czworaki, stajnia

 

Rokokowy pałac chroniony jest wraz z założeniem parkowym w ramach ogrodzenia. Pałac powstał w latach trzydziestych XVIII w., w XX w. rozbudowano go o szklaną werandę. Założony na rzucie wydłużonego prostokąta, z ryzalitami w elewacjach frontowej i ogrodowej. Piętrowy, kryty dachem mansardowym. We wnętrzu zachowane sklepienia kolebkowe z lunetami oraz stropy z dekoracją sztukatorską, drewniane portale zdobione supraportami i XX-wieczna dekoracja malarska oraz reprezentacyjna klatka schodowa.

Barokowy park w stylu francuskim został założony w XVIII w., na tyłach pałacu, na rzucie prostokąta. Pierwotnie na osi założenia znajdował się wodotrysk, a całość otaczał grabowy bindaż. Z dawnego założenia zachowały się fragmenty grabowej alei i otaczającego założenie muru z bramkami, a także pojedyncze okazy starodrzewia (wiązy szypułkowe, buk pospolity, dąb szypułkowy, grab pospolity i klon polny) i układ komunikacyjny. Przed frontem pałacu znajdują się pozostałości szpalerów lipowych, o koronach ciętych w formie kandelabrowej. Pałac i park po gruntownej renowacji są w stanie bardzo dobrym.

 

 

 

• dwór wraz z otoczeniem w Ligocie

Klasycystyczny dwór wzniesiony na przełomie XVIII i XIX w. przed rodzinę Czaderskich, rozbudowany na przełomie XIX i XX. Murowany z cegły, złożony z dwóch przyległych prostopadle części. Starsze skrzydło na planie prostokąta z sienią przelotową na osi, jednokondygnacyjne, na wysokich piwnicach, kryte dachem naczółkowym. Elewacja frontowa pięcioosiowa, z wejściem poprzedzonym schodkami w środkowej osi. Nad piwnicami sklepienia żaglaste, sień sklepiona kolebkowo. Tylna, nowsza część dwukondygnacyjna, o przekształconych elewacjach.

Zabytki techniki

 

• budynek dworca kolejowego w Czechowicach-Dziedzicach

 

Dworzec kolejowy został wzniesiony w latach 1853-1855 na trasie Cesarsko-Królewskiej Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda, następnie rozbudowany w latach 1901-1902. Wpis obejmuje główny budynek dworca wraz ze zdobiącym jego elewacje, częściowo zachowanym detalem architektonicznym, a także wiatę peronową, wnętrze holu i dawnej sali restauracyjnej. Budynek o rozczłonkowanej bryle, dwu i trójkondygnacyjny. Składa się z części centralnej z głównym holem i ryzalitami oraz dwóch skrzydeł dostawionych do ryzalitów bocznych. Wejście główne umieszczone jest w środkowej osi, w ryzalicie zwieńczonym trójkątnym szczytem ze sterczynami i płyciną flankowaną pilastrami z secesyjnymi motywami dekoracyjnymi. Pozostałości wiaty peronowej wsparte są na żeliwnych słupach. Dworzec jest zaniedbany i zdewastowany, wymaga przeprowadzenia kompleksowej rewitalizacji.