PL
EN
DE
Informacje osobowe i kontaktowe do organizacji
Adres: Ul Lipowska 730 43-374 Buczkowice
Adres e-mail: j.foltyniak @wp.pl, 504 292 711
Władze obecne:
Prezes - Jerzy Foltyniak,
Wiceprezes-Jan Kruczek.
Prezes honorowy- Józef Stec.
Sekretarz - Alicja Gruszecka.
Skarbnik -Stanisław Gibas.
Przewodnicząca Komisji Rewizyjnej- Ewa Grzywa.
Poprzedni prezesi:
1989 -1992 Jerzy Foltyniak.
1992 -2015 Józef Stec.
2015 do nadal Jerzy Foltyniak
Historia i informacje dotyczące działalności
Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Zagroda” do istnienia zostało powołane 30 stycznia 1989 roku. W tym dniu odbyło się spotkanie, którego pomysłodawcą był Józef Stec (wtedy przewodniczący Rady Sołeckiej Buczkowic, od 1992 roku prezes towarzystwa).
W spotkaniu uczestniczyli znani ze swojego społecznego charakteru mieszkańcy gminy, którzy jednogłośnie zdecydowali o założeniu kulturalnej organizacji. W tym samym dniu doszło także do przyjęcia statutu oraz ustalono podstawowe cele i działania stowarzyszenia, wybrano również pierwszy zarząd, którego prezesem został Jerzy Foltyniak.
Za powstaniem stowarzyszenia przemawiało kilka argumentów. Najważniejszym z nich była próba włączenia się do tzw. społeczeństwa obywatelskiego, a także chęć ożywienia działalności kulturalnej w sołectwie Buczkowice, które wtedy wchodziło w skład Miasta Szczyrk
i Gminy Buczkowice. Powstająca „Zagroda” była jednym z nielicznych lokalnym stowarzyszeń o uniwersalnej formule, która umożliwiała podjęcie działalności o bardzo szerokim zakresie w sferze kultury i gospodarki. Stowarzyszenie dbało także o sprawy historyczne wsi Buczkowice oraz regionu. Od samego początku działało bardzo aktywnie i rzetelnie. Wszyscy członkowie byli zaangażowani w działania, które realizowali na zasadzie wolontariatu. Na starcie swojej działalności towarzystwo otrzymało również ważne wsparcie finansowe od aktualnej Rady Sołeckiej Buczkowic, które pozwoliło na aktywne działania na rzecz społeczeństwa i społeczności lokalnej.
Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Zagroda” w Buczkowicach działa na terenie gminy Buczkowice, jego siedziba mieści się w Urzędzie Gminy w Buczkowicach,działa zgodnie na podstawie uchwalonego statutu, który uznaje je za stowarzyszenie. Towarzystwo zgodnie ze statutem działa na rzecz ogółu społeczności wsi i regionu.
Głównymi celami statutowymi towarzystwa są:
- dbałość o ochronę dziedzictwa kulturowego wsi Buczkowice i regionu, rewitalizację zabytków, obiektów o szczególnym znaczeniu dla lokalnej społeczności oraz rozwój świadomości obywatelskiej,
- działanie w dziedzinie oświaty, nauki, edukacji i wychowania, a także działanie na rzecz dzieci i młodzieży, a w tym organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży,
- działanie na rzecz wszechstronnego rozwoju wsi we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego i społecznego, w tym również realizacji działań zainicjowanych w ramach tzw. „inicjatyw lokalnych”,
- upowszechnianie kultury, sportu, turystyki i krajoznawstwa oraz działanie na rzecz zapobiegania patologiom w życiu społecznym,
- działanie na rzecz solidaryzmu społecznego we wsi, w tym działania na rzecz osób niepełnosprawnych i potrzebujących pomocy,
- działanie na rzecz wzmacniania integracji europejskiej, rozwijanie kontaktów między społeczeństwami,
- umacnianie więzi ze środowiskami polonijnymi oraz niesienie pomocy tym spośród nich, które pomocy tej potrzebują oraz
- promowanie idei wolontariatu i jego organizacji.
Założone cele TSK „Zagroda” w Buczkowicach realizuje poprzez następujące zadania i działania statutowe:
- organizowanie, wspieranie i współdziałanie w prowadzeniu badań naukowych, patronowanie pracom o charakterze kronikarskim dotyczącym czasu minionego i współczesności wsi i ukazującym jej związki historyczne, gospodarcze i kulturalne z regionem i krajem,
- upowszechnianie wiedzy o rozwoju Buczkowic i regionu poprzez organizowanie sesji popularno naukowych, konkursów, odczytów, dyskusji, wystaw, spotkań, warsztatów twórczych, plenerów seansów filmowych, spotkań z twórcami kultury, ciekawymi postaciami
z życia nauki i gospodarki,
- wydawanie publikacji obrazujących dorobek działań wymienionych wyżej, folderów, widokówek, przewodników i temu podobnych wydawnictw pokazujących dorobek i piękno Buczkowic,
- podejmowanie działań w zakresie ochrony dóbr kultury, ochrony i piękna krajobrazu i przyrody, inicjowanie współpracy w tych dziedzinach z jednostkami, instytucjami oraz organizacjami społecznymi zajmującymi się wymienionymi zagadnieniami oraz działanie w kierunku poprawy łady przestrzennego, estetyki i czystości wsi,
- objęcie patronatem twórców nieprofesjonalnych i artystów ludowych, uzdolnionej artystycznie młodzieży i dzieci oraz tworzenie warunków dla upowszechniania ich dorobku,
- wspieranie organizacyjne i materialne inicjatyw polegających na tworzeniu kół i zespołów amatorskich,
- współdziałanie z instytucjami upowszechniania kultury w zakresie organizowania w środowisku imprez kulturalnych,
- pielęgnowanie tradycji i zwyczajów ludowych, ich ożywianie poprzez pracę komórek organizacyjnych Towarzystwa,
- materialne wspieranie uzdolnionej młodzieży, ułatwianie kontaktów ze znaczącymi ośrodkami kultury, gospodarki i myśli społecznej, a tym samym współdziałanie z innymi instytucjami dla wyrównywania startu ludzi młodych,
- podejmowanie działalności w dziedzinie upowszechniania sportu w dyscyplinach tradycyjnie we wsi uprawianych i propagowanie tych dyscyplin wśród młodzieży i dorosłych,
- współpraca z Samorządem Wiejskim, władzami państwowymi oraz politycznymi w zakresie nazewnictwa ulic, placów, obiektów, a także opieka nad upamiętnianymi miejscami historycznymi,
- kształtowanie i umacnianie oczekiwanych postaw patriotycznych, a w tym, racjonalnych więzi z własną miejscowością i pracy dla jej dobra,
- współdziałanie z Samorządem Wiejskim i jego organami we wszelkich sprawach związanych z rozwojem wsi, i angażowanie sił i środków Towarzystwa w zadania społeczne, gospodarcze i kulturalne, które rozwój ten przybliżać mają.
- podejmowanie samodzielnie lub we współpracy z właściwymi organizacjami społecznymi bądź instytucjami działań ograniczających narastanie patologicznych zjawisk w życiu rodzinnym i społecznym.
W trakcie działalności towarzystwa TSK „Zagroda” oprócz wielu kulturalnych i społecznych przedsięwzięć w centrum zainteresowania znalazły się szeroko pojęte sprawy historii naszej miejscowości i regionu. Towarzystwo nadało wraz z ówczesną radą sołecką, odpowiednią rangę obchodom świąt narodowych i państwowych, odnowiło między innymi obchody zapomnianej rocznicy wyzwolenia miejscowości. Zgodnie z głównymi celami towarzystwa jego starania skierowane były także ku ponownemu odkryciu postaci ludzi, którzy swoją pracą sławili wieś i czynili ją liderem społecznej działalności w regionie. Udało się to osiągnąć między innymi dzięki wsparciu finansowemu projektów mających na celu odnowienie pomnika: doktora Franciszka Miodońskiego, kierownika szkoły Gustwa Herrglotza, a także ofiar wojny i żołnierzy radzieckich. Wzniesiona została także z okazji 95 rocznicy wzniesienia kopca grunwaldzkiego Tarcza Grunwaldzka.
W okresie przed powołaniem do życia Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Buczkowicach towarzystwo zajmowało się między innymi organizowaniem wystaw malarstwa, w tym wystawy prac malarstwa osób niepełnosprawnych. Zorganizowano m.in. w 1999 roku wystawy pt. „Mój kolorowy świat” oraz „Maluję oczami duszy”, obie autorstwa Krzysztofa Jagody, a także w 2000 roku wystawę malarstwa, rzeźby i makramy pt. „Tworzone w półcieniu – Józefa Fabra oraz Alicji Gołąbek, zorganizowano również wystawę prac lokalnego malarza Mariana Namysłowskiego. Istotnymi przedsięwzięciami zorganizowanymi przez TSK „Zagroda” były także Wielka Gala Operetkowa w wykonaniu artystów Operetki Śląskiej, a także koncert z okazji roku Gioacchino Rossiniego „Mała msza uroczysta” w wykonaniu solistów opery i chóru Politechniki Gliwickiej. Towarzystwo zapraszało także na występy do Buczkowic liczne zespoły m.in. tj.: Mały Koniaków, Mały Juhas, Zespół harcerski, Orkiestrę Kameralną, Chóry z Żywca i Bielska-Białej, a także Orkiestrę Dętą z Łodygowic.
W trakcie swojej działalności TSK „Zagroda” prowadziło także działalność gospodarczą z różnorodnego zakresu. W pewnym okresie towarzystwo było właścicielem koparki i równocześnie zatrudniało wykwalifikowanego w tym zakresie pracownika, w latach późniejszych towarzystwo prowadziło także kawiarnię – lokal gastronomiczny mieszczący się
w budynku Urzędu Gminy w Buczkowicach. Kawiarnia powstała dzięki pracy społecznej członków, a także dzięki finansowemu wsparciu rady sołeckiej i Społecznego Komitetu Gazyfikacji Buczkowic, została urządzona z dobrym gustem, lokal ten wyróżniał się na tle innych działających w tamtym czasie w gminie. Pełniła ona także funkcję kulturalną bowiem organizowano w niej różnorodne przedsięwzięcia tj. spotkania, wieczornice, bale itp…
Od 1990 roku towarzystwo prowadziło także kino „Skalite” w Buczkowicach, które stało się faktyczną bazą dla działalności kulturalnej. W każdy poniedziałek, środę, piątek i niedzielę, organizowano seanse filmowe, wyświetlane przez operatora Jana Stempienia, które przyciągały nie tylko mieszkańców gminy, ale także okolicznych miejscowości. Równocześnie w każdą sobotę czynne było także kino video, obsługiwane przez Krzysztofa Szewczyka, który pracował na aparaturze i telewizorach udostępnionych przez radę sołecką. Pomimo licznych kłopotów działalności te zaczęły się wzmacniać i przynosić coraz większe przychody, które wykorzystywano na działalność towarzystwa. Kino „Skalite” w momencie powstania ośrodka kultury weszło w jego skład. W latach późniejszych wspólnie z ośrodkiem kultury zorganizowano tam liczne spektakle teatralne m.in. spektakl „Emigranci” Sławomira Mrożka, monodram „Szafa” oraz spektakl plenerowy Teatru Pantonimy z Wrocławia połączony z regionalną biesiadą.
Efektem pracy TSK „Zagroda” jest także ciągłe gromadzenie historycznych eksponatów dzięki którym w 2000 roku udało się utworzyć w ZSO w Buczkowicach wspólnie ze szkołą - Izbę Regionalną, a także przygotowano wystawę pt. „Życie i praca zachodnich górali żywieckich”, która stała się okazją do przeprowadzenia lekcji historii dla uczniów z naszej gminy, w otoczeniu eksponatów muzealnych. Wspólnie ze szczyrkowską kapelą Antoniego Gluzy oraz dzięki porozumieniu podpisanym z dyrektorem Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bielsku-Białej wydano także kasetę magnetofonową z nagraniami kolęd i pastorałek z naszego regionu, czym przyczyniono się do zachowania na kolejne lata brzmienia starych obrzędowych pieśni jakże istotnych dla naszego dziedzictwa kulturowego. Współpraca z kapelą nie zakończyła się jednorazowo towarzystwo wielokrotnie pomagało kapeli m.in. w zakupie odpowiednich strojów, naprawie instrumentów czy finansowaniu wyjazdów koncertowych. TSK „Zagroda” w początkowych latach działalności pomagało finansowo także Zespołowi Pieśni i Tańca „Buczyna” działającemu przy ZSO w Buczkowicach m.in. było to zakupienie pierwszych strojów. Towarzystwo brało też udział w latach późniejszych w tworzeniu płyt zespołu jednej z nagraniami przyśpiewek lokalnych, a drugiej z kolędami.
TSK „Zagroda” wspólnie z ośrodkiem kultury w Buczkowicach utworzyli także historyczny szlak dydaktyczny „Buczkowice na mapie państwa łodygowickiego”, który ukazuje w zwięzłej formie wybrane fragmenty historii Buczkowic przez pryzmat osób, obiektów i zdarzeń. Szlak ten spełniający rolę swoistej ścieżki dydaktycznej jest zespołem obiektów, które cieszą się zainteresowaniem mieszkańców i osób przyjezdnych. Projektowi dofinansowanemu z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowemu w Warszawie towarzyszyła wydana pod tym samym tytułem publikacja, która nie była typową pracą naukową, ale broszurą popularyzującą wiedzę o przeszłości wsi – przewodnikiem po nowo powstałym szlaku.
Od ponad dwudziestu lat przy współpracy z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Buczkowicach, Kołem PTTK Buczkowice, Miejskim Ośrodkiem Kultury, Promocji i Informacji w Szczyrku oraz PTTK oddział „Beskidzki” w Szczyrku oraz Powiatem Bielskim Towarzystwo organizuje dla dzieci, młodzieży i dorosłych Wiosenny Rajd Górski „Zielenią się buki”. Jest to największa impreza turystyczna w województwie śląskim, której celem jest nie tylko zdobycie szczytów górskich Skrzycznego czy Magury, ale także po drodze zaznajomienie się z historią regionu, podstawowymi informacjami turysty w zakresie odpowiedniego i rozsądnego zachowania się w górach, a także zapoznanie z podstawami udzielania pierwszej pomocy.
Prezesem Towarzystwa od 1992 roku był Józef Stec (aktualnie Prezes Honorowy), a od 2015 roku jest nim Jerzy Foltyniak.
Zasługą towarzystwa jest także praca ze znaczną liczbą młodzieży. Towarzystwo organizowało wielokrotnie wakacyjne wyjazdy dla dzieci i młodzieży połączone ze zwiedzaniem interesujących miejsc, organizacją specjalnych tematycznych warsztatów, a także edukacyjnych pogawędek. Towarzystwo jest także stałym patronem miejscowych męskich drużyn siatkarskich, którym stworzone zostały warunki dla uprawiania sportu – piłki siatkowej. Od 2006 roku wspólnie z ZSO w Buczkowicach corocznie TSK „Zagroda” realizuje także zadania dofinansowane ze środków budżetowych Urzędu Gminy Buczkowice w ramach zadań z zakresu upowszechniania kultury fizycznej i sportu czy realizacji środowiskowego programu profilaktyczno- wychowawczego dotyczące organizacji zajęć z zakresu piłki siatkowej. W ramach zadań zorganizowane zostały dla zainteresowanej młodzieży z terenu gminy Buczkowice zajęcia sportowe z zakresu piłki siatkowej. Celem projektów było bowiem stworzenie liczącej się na mapie województwa śląskiego zespołu siatkarzy. W ramach projektu młodzież uczestniczy w licznych zawodach, turniejach i meczach ligowych często zdobywając w nich zaszczytne pozycje co przyczyniło się do jej popularyzacji tego sportu na terenie gminy Buczkowice.
Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Zagroda” przez całą swoją działalność jak tylko mogło merytorycznie wspierało i angażowało się w sprawy Gminnej Biblioteki Publicznej w Buczkowicach oraz jej filii m.in. z okazji 70-lecia istnienia czytelni wydano okoliczny folder, a także ufundowano dla niej ex libris księgozbioru Biblioteki w Buczkowicach oraz portret księdza Stanisława Staszica patrona biblioteki. Dary te były świadectwem pamięci o inicjatorach i animatorach czytelnictwa na terenie gminy Buczkowice.
Wymienione wcześniej dokonania Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego „Zagroda” to bardzo ważny wycinek jego działalności, lecz nie oddający całości podejmowanych przedsięwzięć. Odrębnego potraktowania wymagałoby wskazanie społecznej sfery, którymi zajmowało się towarzystwo dla dobra mieszkańców całej gminy. W minionym okresie dwudziestoletniej prężnej działalności TSK „Zagroda” w Buczkowicach udało się zrealizować szereg dofinansowanych projektów m.in: „Rekonstrukcja nagrobka Gustwa Herglotza – wieloletniego kierownika szkoły ludowej w Buczkowicach”, „Odbudowa grobowca dr Franciszka Miodońskiego – społecznika i działacza niepodległościowego, wielce zasłużonego dla miejscowości Buczkowice i okolicznych miejscowości”, „Odbudowa pomników ofiar wojny”, „Tarcza grunwaldzka”, „Śladami Mikołaja Kopernika – rajd rowerowy wraz z realizacją programu profilaktyczno-wychowawczego...”, „Wiekowe siedliska mieszkańców Buczkowic”, „Obóz rowerowo-kajakowy wraz z realizacją programu profilaktyczno – wychowawczego....”, „Na ratunek – kurs i pomocy przed medycznej”, „Ofiarom najokrutniejszej z wojen”, „Warsztaty regionalno-artystyczne...”, „U starego Scepana łod wiecłora do rana”, „Historia Buczkowic”, „Zwyczaje mieszkańców na przełomie XIX i XX wieku”, „Upamiętnienie czynu legionowego buczkowiczan – żołnierzy niepodległości”, „Tablica Informacyjna w Miejscu Pamięci Narodowej”, „Odbudowa i konserwacja ludowego miejsca kultu religijnego z 1878 r i kapliczki z1819r” oraz „Metryka Józefińska-osiemnastowieczny kataster Buczkowic” i inne.
Działania „Zagrody” to nie tylko efektowne zadania jednorazowe, a głównie tzw. „mrówcza” praca mająca na celu ocalić przed zapomnieniem nasze kulturalne dziedzictwo regionu między innymi poprzez gromadzenie zbiorów i materiałów, które pomoże kolejnym pokoleniom poznać historię naszej gminy i regionu. m.in.
Wydawnictwa i inne formy działania.
Wykaz wydawnictw w gminie Buczkowice
„Wiekowe siedliska mieszkańców Buczkowic. Świątki przydrożne i kapliczki” Józef Stec, 2007, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Zagroda” w Buczkowicach - Album etnograficzny zawiera materiały fotograficzne dotyczące mieszkalnego budownictwa drewnianego
„Cześć i pamięć”, Józef Stec, 2008, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Zagroda” w Buczkowicach - Historia II wojny światowej
„Cześć i Pamięć. Aneks”, Józef Stec, 2011, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Zagroda” w Buczkowicach - Historia II wojny światowej uzupełnienie
„Historia Buczkowic /Szkice/. Zwyczaje mieszkańców na przełomie XIX i XX wieku” , Józef Stec , 2009, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Zagroda” w Buczkowicach - W części I historia miejscowości od powstania wsi do lat sześćdziesiątych XX wieku, w części II etnografia
„Słownik gwary buczkowickiej” , Józef Stec, 2011, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Zagroda” w Buczkowicach
„Mieszkańcy Buczkowic w Legionach Polskich 1914-1918”, Józef Stec, 2015, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne „Zagroda” w Buczkowicach - Historia I wojny światowej
Opracowania przygotowane do druku
- Metryka Józefińska wsi Rybarzowice,
- Metryka Józefińska wsi Godziszka,
- Metryka Józefińska wsi Kalna,
- Folwark w państwie rybarzowickim w latach 1767-1771,
- Ludzie lewicy w antyhitlerowskim ruchu oporu,
- Przemysł w Buczkowicach na przełomie XIX I XX wieku,
- Buczkowiczanie na Ziemi Kłodzkiej po II wojnie światowej,
- Wojenne zapiski szczyrkowianki wrzesień 1939-kwiecień 1945,
- Skazy na zbójnickim łobusku,
- Towarzystwo Szkoły Ludowej w Buczkowicach,
- Szkoła Publiczna w Buczkowicach w l. 1889-1974
- Ulice w Buczkowicach
- Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Buczkowicach
